23 กรกฎาคม วันพระบิดาแห่งการสหกรณ์ไทย
น้อมรำลึกถึงพระกรุณาธิคุณของ
พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์
พระบิดาแห่งการสหกรณ์ไทย
พระราชวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ มีพระนามเดิมว่า พระบวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารัชนีแจ่มจรัส เป็นพระราชโอรสในกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ (พระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว) กับจอมมารดาเลี่ยมเล็ก (ธิดานายสุดจินดา (พลอย ชูโต) ประสูติเมื่อวันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2420 ในพระบวรราชวัง มีพระเชษฐภคินีหนึ่งพระองค์คือพระราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าภัททาวดีศรีราชธิดา
เมื่อเยาว์วัยทรงเรียนหนังสือกับพระมารดาที่ตำหนัก เมื่อพระชันษา 5 ปี ก็ทรงอ่านหนังสือได้คล่อง ทรงเข้าศึกษาที่โรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ เมื่อพ.ศ. 2429 และต่อมาศึกษาภาษาอังกฤษจนถึงพ.ศ. 2436 จึงเข้ารับราชการในตำแหน่งนายเวร กระทรวงธรรมการ ขณะพระชันษา 16 ปี และได้เลื่อนเป็นผู้ช่วยในกรมศึกษาธิการใน ทรงรับหน้าที่พิเศษเป็นข้าหลวงสอบไล่วิชาหนังสือไทย ทรงเป็นกรรมการพิเศษร่างพระราชบัญญัติพิจารณาความแพ่ง และทรงได้เลื่อนเป็นผู้ช่วยที่ปรึกษากระทรวงพระคลังมหาสมบัติ
วันที่ 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2432 ผนวชเป็นสามเณร โดยมีพระพรหมมุนี (เหมือน สุมิตฺโต) เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระเมธาธรรมรส (อ่อน อหึสโก) เป็นพระศีลาจารย์
เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จประพาสยุโรป พ.ศ. 2440 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ารัชนีแจ่มจรัสตามเสด็จด้วย ทรงศึกษาต่อในมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ เป็นเวลาสองปี และเสด็จกลับจากประเทศอังกฤษเมื่อ พ.ศ. 2442
เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวขึ้นครองราชย์ ทรงได้รับแต่งตั้งเป็นองคมนตรี
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงพระริเริ่มตั้งลอนเทนนิสสมาคมแห่งประเทศไทยขึ้นเมื่อวันที่ 14 เมษายน พ.ศ. 2470 และได้รับแต่งตั้งเป็นกรรมการองคมนตรี[7] โดยทรงได้รับเลือกเป็นสภานายก เมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. 2474
พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่ 23 กรกฎาคม พ.ศ. 2488 ด้วยพระโรคหลอดเลือดในสมองตัน สิริพระชันษา 68 ปี 195 วัน มีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพเมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ. 2491 ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส
กิจกรรมเนื่องในวันพระบิดาแห่งการสหกรณ์ไทย จัดโดยสันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย ประกอบด้วย
วันศุกร์ที่ 23 กรกฎาคม 2564
1. กิจกรรมถวายเครื่องบูชาสักการะผลไม้ และดอกไม้ แด่พระราชวรวงศ์เธอกรมหมื่นพิทยาลงกรณ์ ศาลพระพรหม ศาลพระภูมิ และศาลตา-ยาย โดย นายปรเมศวร์ อินทรชุมนุม ประธานคณะกรรมการดำเนินการ สันนิบาตสหกรณ์แห่งประเทศไทย คณะกรรมการดำเนินการ ผู้ตรวจสอบกิจการ ผู้อำนวยการ และเจ้าหน้าที่
2. แจกอาหาร และน้ำดื่ม ให้แก่สมาชิกสหกรณ์แท็กซี่ และบุคคลทั่วไป จำนวน 300 ชุด รับมอบโดย ผู้แทนชุมนุมสหกรณ์บริการเดินรถแท็กซี่ จก. และบุคคลทั่วไป
3. ถวายเครื่องสังฆทาน และปัจจัย จำนวน 10 ชุด เวลา 10.00 น. ณ วัดน้อยนพคุณ
วันเสาร์ที่ 24 กรกฎาคม 2564
ประธานฯ และคณะกรรมการดำเนินการฯ ผู้อำนวยการ ร่วมแจกอาหาร และน้ำดื่ม ให้แก่สมาชิกสหกรณ์แท็กซี่ และบุคคลทั่วไป จำนวน 300 ชุด
วันอาทิตย์ที่ 25 กรกฎาคม 2564
ประธานฯ และคณะกรรมการดำเนินการฯ ผู้อำนวยการ ร่วมแจกอาหาร และน้ำดื่ม ให้แก่สมาชิกสหกรณ์แท็กซี่ และบุคคลทั่วไป จำนวน 300 ชุด
